İngiltere Başbakanı Liz Truss, seçimlerde galip olmadan önce vadettiği en önemli konuların başında vergi indirimi geliyordu. Hükümetin kurulması ile birlikte vergi kesintileri ile ilgili çalışmalara başlayan Liz Truss hükümeti, vergi indirimleri için uygulanacak politikayı hazırladı.
Uygulanacak vergi indirimi politikasını ise İngiltere Maliye Bakanı Kwasi Kwarteng açıkladı. Kwarteng’in deyimine göre söz konusu bu politika, “bir kuşağın gördüğü en büyük vergi kesintisi paketi”. Başbakan Liz Truss, seçim döneminde seçilmesi halinde takip edilecek ekonomi politikaları için kendisinden önce bu politikaları şekillendiren Muhafazakar Parti’den farklı bir yol izleyeceğini dile getirmişti. Liz Truss’ın bu kapsamda vaadini vergi indiriminde şekillendirmiş ve Muhafazakar Parti döneminde uygulanan birtakım vergi artışlarının aslında gelir dağılımındaki adil sistemi değil de ülkenin büyümesine odaklı olacağını savunarak bu politikayı takip etmeyeceğini, kendi benimseyeceği yol haritası ile toplumun büyük oranda zenginleşeceğini açıklamıştı.
Planın açıklanması ile birlikte İşçi Partisi gibi birçok muhalefet partisi, söz konusu vergi kesintisi planının hedeflenen amaç için işlevsiz olduğunu, zenginlerin ödüllendirildiğini ve düşük gelire sahip kesimin İngiltere’de büyük kriz ve resesyon yaratan enflasyon ile başa çıkamayacağını söylüyor.
VERGİ İNDİRİMİ PAKETİ NELERİ KAPSIYOR?
Yıllık geliri 12 bin 571 sterlin ile 50 bin 270 sterlin arasında olan gelir grubu için gelir vergisi yüzde 20’den yüzde 19’a düşürüldü. Bununla birlikte en yüksek gelir grubu olarak adlandırılan 150 bin sterlin üzeri gelire sahip olanlar için gelir vergisi yüzde 45’den yüzde 40’a indirildi. Liz Truss’dan önceki hükümet tarafından uygulanacağı bildirilen ve yüzde 19’dan yüzde 25’e çıkarılacağı açıklanan kurumlar vergisi için artış iptal edildi. Emlak alımında geçerli olan damga vergisi muafiyeti asgari olarak 125 bin sterlin iken 250 bin sterline, ilk kez ev sahibi olanlar için ise 425 bin sterline çıkarıldı. Yabancılara yönelik politikalar içeren bütçe ve vergi kesintisi planında, yabancılara KDV olmaksızın alışveriş imkanı artarken aynı zamanda alkollü içecekler için uygulanacağı açıklanan vergilerin de iptal edildiği açıklandı.
Açıklanan vergi indirimi paketi ve mini bütçe planında sosyal yardım paketleri için de sıkı ve katı şartlar dikkat çekiyor. Özellikle işsizlik parası alan kişilerden ortalama 120 bin kişiye aktif olarak iş aramamaları halinde verilen yardımların azaltılacağı görülmektedir. İngiltere’nin ekonomisini büyük ölçüde sarsan elektrik ve doğalgaz fiyatlarında gerçekleşen artışlar için üst limit konulurken fiyatlarda artışın gerçekleşmesi halinde artıştan kaynaklı farkın hükümet tarafından şirketlere ödeneceği planlanıyor ve söz konusu bu ödemenin hükümet için 60 milyon sterline mal olacağı tahmin ediliyor.
Vergi indirimi paketi ve mini bütçenin açıklanması ile birlikte muhalefet partilerinin açıklamaları da oldukça ön plana çıktı. Özellikle planın açıklanmasının hemen ardından açıklama yapan İşçi Partisi sözcüsü Rachel Reeves, hükümetin açıkladığı bu planının, Liz Truss’dan önce 12 yıl iktidar olmuş Muhafazakar Parti’nin mevcut tüm politikalarının yıkılması olarak yorumladı. İngiltere ekonomisi artan enerji fiyatları ve enflasyon ile resesyonun eşiğindeyken bu planın işe yaramayacağını, sadece zenginleri ödüllendiren bir planın toplumun bütününü kalkındıramayacağını savundu.
Birçok kişiye göre ise Liz Truss’ın izlediği bu politika Margareth Thatcher dönemini hatırlatıyor. Margareth Thatcher döneminde takip edilen neo-liberal ekonomi politikalarına benzetilen Liz Truss’ın vergi indirimi paketinin, İngiltere için büyük bir maliyeti olacağı tahmin ediliyor. Hatta Hazine’nin açıkladığı tahminlere göre 2027’ye kadar açıklanan bu vergi indirimi paketi ile İngiltere, 45 milyar sterlin gelir kaybına uğrayacak. Açıklanan paket ile ciddi maliyetlere yol açacak olan mini bütçe ve vergi kesintisi ile olumlu sonuçların meydana geleceğini savunan Maliye Bakanı Kwarteng ise her ne kadar kamu borçlanmasına neden olsa da ortaya çıkacak sonucun bu borçlanmaya değeceğini ifade ediyor.
Radikal değişiklikler ile İngiltere ekonomisi için kritik adımlar içeren vergi indirimi paketi, Liz Truss’ın belki de enerji krizinden sonra ekonomide vereceği en önemli sınavlardan biri olacaktır. Büyük eleştirilerin odağındaki mini bütçe paketi ve vergi kesintisi planının, İngiltere ekonomisini özellikle uzun vadede ortaya çıkan süreç için kilit bir role sahip olarak İngiltere bütçesini ve iktisat politikalarını büyük ölçüde şekillendirecektir.
