Azerbaycan-Ermenistan arasındaki gerginlik önceki günlerde sınırda çatışmaya dönerken, Azerbaycan Savunma Bakanlığı, Ermenistan ordusunun Kelbecer, Laçın ve Daşkesen’deki Azerbaycan ordusuna ait mevzileri top atışına tutmaya devam ettiğini açıklamıştı.
İşin perde arkası çok enteresan bilgilerle dolu. Yaklaşan ABD Kongre seçimlerinden , Rusya’nın Ukrayna’da son günlerde savunmada zorlanması , AB’nin Enerji Krizi alternatifi olan Azerbaycan’ın Batı’ya karşı uygun zamanlaması , CIA şefi ve Rus dış istihbarat şefinin Ermenistan ziyareti. İran’ın sınır açıklaması , Güney Kafkasya son dönemde ABD ve Rusya rekabeti. Hepsinin son yaşanan olaylarda etkisi bulunmakta.
Tarihler 16 Temmuz’u gösterdiğinde CIA Direktörü Burns, ülkeye yaptığı gizli ziyarette Paşinyan’la görüşmüş, temaslarda Ermenistan’ın Azerbaycan ve Türkiye ile müzakere süreçlerinin ele alındığı bildirilmişti. Bundan 2 gün sonra Paşinyan , Rusya dış istihbarat şefi Narişkin ile bir araya geldi, müttefik ülkeler Ermenistan ve Rusya arasındaki ilişkilerin yanı sıra bölgesel konuları da görüştü. Tabii bunlar yapılan resmi açıklamalar gerçekte iki tarafında da Ermenistan ile ne konuştuğu bir muamma.
Aliyev, Paşinyan ile CIA Direktörü Burns görüştüğü gün çarpıcı bir açıklama yaptı. Azerbaycan ile Rusya arasında ipler gerildi. Savaş sonrası Ermenistan’ın halen Ermeni silahlı kuvvetlerinin Karabağ’dan çekilmemesi gibi yükümlülüklerini yerine getirmediğini ifade eden Azerbaycan Cumhurbaşkanı İlham Aliyev, bu konuda Rusya’yı da sorumlu tuttu.
1 Ağustos Pazartesi günü, nüfusunun çoğunluğu etnik Ermeni olan Dağlık Karabağ’ın fiili yetkilileri, Azerbaycan güçlerinin bölgeye saldırdığını bildirdi . Azerbaycan Çarşamba günü, “Azerbaycan topraklarında yasadışı Ermeni silahlı gruplarına karşı terörle mücadele operasyonu” gerçekleştirdiğini söyledi . Dağlık Karabağ , yanıt olarak kısmi bir askeri seferberlik ilan etti. Bugünden bakınca bunun bir uluslararası zemin yoklaması olduğunu söyleyebiliriz.
Bu olay, Avrupa Komisyonu Başkanı Ursula von der Leyen’in Bakü’yü ziyaret etmesinden ve Avrupa Birliği’nin Azeri gazı ithalatını 2021’de 8,1 milyar metreküpten 2027’de 20 milyar metreküpe çıkarmayı hedefleyen yeni bir ikili anlaşma imzalamasından sadece haftalar sonra gerçekleşti. Azerbaycan, Avrupa’nın Rusya’ya olan enerji bağımlılığını kırma çabalarının merkezinde yer almaktadır.
Son olaylar, son aylarda Rusya’nın 24 Şubat’ta Ukrayna’yı işgal etmesinden bu yana bölgedeki jeopolitik dalgalanma etkilerini bir yansımadır. Ayrıca AB’nin de enerji krizi sebebiyle Azerbaycan’a olan ihtiyacı da Azerbaycan’ın elini kuvvetlendiren bir başka neden. Azerbaycan, Ermenistan’ın ihlallerinin artık kasıtlı olduğunu anladı çünkü mayın temizlenmesi gereken bölgede yeni mayınlar döşeniyordu. Azerbaycan’da bu duruma sahada cevap verdi.
Hemen sonrasında olağan olarak Rusya’nın kontrolünde olarak kabul edilen Ermenistan’a, 1991’den bu yana yapılan ilk “en üst düzey Amerikalı” ziyareti: Temsilciler Meclisi Başkanı Nancy Pelosi oldu. ABD, Ukrayna’da zorda olan Rusya’nın bu kez Ermenistan’ın hamisi rolünü gereği gibi oynayamayacağı düşüncesindeler ve bu fırsatı değerlendirmek istiyorlar. Ayrıca ABD’de yaklaşan ara seçimler ve Ermeni lobilerinin gücü Pelosi’nin gözyaşlarında dökülmüş gibi.
Ermenistan, Kolektif Güvenlik Antlaşması Örgütü’nden yardım istedi fakat olumlu yanıt almadı. Ermenistan’ın Kolektif Güvenlik Antlaşması Örgütü’nden çekilmesi talebiyle Erivan’da gösteriler başladı. Açıkçası olayın boyutu sadece bir Ermenistan-Azerbaycan kavgası değil. Ve olayın içindeki olaylar sayfalara sığmayacak boyutta.
